14 mei?

Er is een nieuwe officiele lanceerdatum! Het wordt 14 mei. Ja, dit jaar, 2009!

Dit betekent dat vandaag of morgen HERSCHEL verhuisd naar de BAF en daar voor het weekend nog op de raket wordt gemonteerd. Als ik dinsdag terug in Kourou ben komen er zeker foto's.

Grote onduidelijkheid

Het wordt maar een kort verslagje vandaag. Ik ben namelijk op vrijdagnacht teruggekeerd naar Belgie. Elke 4 weken, is er een weekje rust voorzien. Niet iedereen in ons team maakt daar gebruikt van, maar ik wou dit absoluut niet missen. Onze Senne had de windpokken en verjaart op het einde van de week... het is dus zalig om weer even normaal thuis te zijn.

In Kourou is er momenteel grote onduidelijkheid, zeg maar een normale 'herschel-toestand'. De lanceerdatum is nog niet vastgelegd, maar zou ergens tussen de 8ste en de 28ste mei moeten zijn. Dit hangt nog altijd af van de kleppen voor de Ariane 5. Veel informatie hierover is er niet. Wat wel duidelijk is, is dat Planck goed op de Ariane 5 raket is gemonteerd en dat de communicatie met de satelliet in orde is (al was dit niet vanzelfsprekend!). Dit betekent dat gisteren de Sylda bovenop Planck is gezet. Dit is een grote kegel die over Planck past en waar* HERSCHEL bovenop wordt gemonteerd. HERSCHEL staat nog altijd in S5 en wordt mogelijk op woensdag (morgen), naar de BAF getransporteerd... al is ook hier de grootste onduidelijk over. 

Ondertussen wordt ook meer en meer duidelijk dat de maand mei, met al zijn feestdagen niet de gemakkelijkste is om plannen te maken. Het is bijvoorbeeld niet mogelijk om te lanceren in een weekend of een verlengd weekend. Ook de dag voor het weekend is niet goed, want HERSCHEL kan maar 48 uur op het lanceerplatform overleven. Daarna moet de raket absoluut worden teruggerold naar de BAF en moet het Helium-systeem van HERSCHEL geherconditioneerd worden. Een lanceerdatum in het begin van de week is dus veiliger. Probleem daarmee is dat de laatste dagen voor de lancering ook heel intensief zijn. Deze vallen dan weer in het weekend ervoor... alleee, je snapt het wel... niet gemakkelijk! Bovendien zijn er hier erg sterke vakbonden die alles goed in de gaten houden qua werktijden etc... 

Helium-tank helemaal vol

Het was gisterennacht een historisch moment tijdens een erg rustige nachtshift. De heliumtank is helemaal gevuld met Helium2. Er is een soort van metertje in de tank gemonteerd die ons toelaat om de 'filling level' uit te lezen. Dit metertje gaat maximaal tot 98,5 %. Gisteren werd dit bereikt en dat betekent dat HERSCHEL zo goed als klaar is voor de lancering. 

Dit metertje, de 'liquid level probes' zijn hebben een erg speciale werking. Ze injecteren een klein beetje warmte in de tank en zien dat hoeveel de helium verwarmt. Hoe meer helium in de tank, hoe minder de temperatuursverhoging is, want de warmte moet worden verdeeld over meer massa. In de ruimte wordt een gelijkaardig systeem gebruikt. Probleem daar is dat de helium niet mooi op de bodem blijft, maar rondzweeft in de tank. 

Ondertussen is er nog altijd geen duidelijkheid over de vertraging ten gevolge van het probleem met onze raket. De nieuwe kleppen komen dit weekend aan, en dan wordt er een uitspraak gedaan over de eigenlijke vertraging. Het lijkt erop dat we dan midden volgende week, of net na het weekend van 1 mei verhuizen naar de BAF. Dat is het begin van het einde voor ons, want eenmaal in de BAF is er maar 1 weg daarvandaan... op de raket, de diepe, onmetelijke ruimte in.

Planck is enkele dagen geleden al verhuisd naar de BAF. Op de raket bevinden ze zich onder HERSCHEL. Zij moeten dus eerst worden gemonteerd. Op onze TV camera's zien we momenteel hoe Planck op de raket wordt gemonteerd... een prachtig gezicht. Ik probeer de volgende dagen nog wat foto's te pakken te krijgen.

Het gaat toch wel wat doen om ook HERSCHEL daar te zien. Werken op zo'n project heeft een enorme impact op jezelf en op je omgeving... we zijn 4 keer verhuisd met het hele gezin. Ik heb lange dagen, weekends en nachten gewerkt, regelmatig meer dan 60 uur per week. Maar als je dan straks HERSCHEL op die raket ziet en uiteindelijk gelanceerd ziet worden dan gaat het dat allemaal waard zijn... Ruimtevaart heeft toch veel met dromen verwezelijken te maken... ik heb dus een echte droomjob!

Nieuwe Vertraging

Het was hier al sinds eind vorige week bekend, maar het is vandaag pas officieel meegedeeld, er is een nieuwe vertraging voor onze lancering. Deze keer ligt de oorzaak bij de bovenste trap van de Ariane 5 raket. Het probleem zou te maken hebben met een gefaalde klep die de stuwraketjes van de upper stage aansturen. Deze stuwraketjes zijn nodig om koerscorrecties uit te voeren en om Planck een mooie draaibeweging mee te geven bij separatie.

De impact op de planning is nog niet echt duidelijk. Oorspronkele was gezegd een mimimum vertraging van 1 week, maximaal 2 en een halve week. Vandaag komt daar mogelijk meer duidelijkheid over... ik hou jullie op de hoogte.

Lange nachten babysitten...

Het is nu 3u25, in het midden van de nacht. In Europa is het momenteel 8u25. Ons Lore wordt waarschijnlijk op dit moment afgezet bij de onthaalmoeder en onze Senne moet binnen een kwartiertje op school zijn. Nele, mijn vrouw doet dit allemaal erg plichtsbewust en met het grootste enthousiasme... maar waar is papa? Wel, papa zit in Kourou te babysitten bij een satelliet?! Men weze gewaarschuwd, als je kiest om in de ruimtevaart te werken moet je omgeving en jezelf een heel grote flexibiliteit hebben, maar vooral moet je een fantastisch vrouwke die alles thuis aan gang houdt!

Gisteren was mijn eerste nacht en die is altijd de zwaarste, je probeert 's morgens wat langer te slapen, maar dat lukt niet echt gemakkelijk. Je bent dan ook 's avonds best wel moe als je nog maar moet beginnen. Het probleem is een beetje dat deze nachten echt babysitten zijn. Ik ben hier vooral om snel te kunnen handelen als er zich een probleem voordoet. Gebeurd er echter niks, zoals gisteren, dan zit je een hele nacht te wachten.

Vannacht gaat het al een stuk beter, nog altijd niks gebeurd, maar ik ben niet meer zo moe. Ik heb me dan ook uitgebreid bezig gehouden met de veiligheidsvoorschriften uit te proberen. Zoals ik al vertelde zit de satelliet momenteel volgepompt met een erg gevaarlijk gas. Daardoor is het verplicht om in de cleanroom altijd een gasmasker bij te hebben dat je direct moet opzetten bij alarm. Blijkt natuurlijk dat die gasmaskers nog nooit zijn gebruikt en in een plastiek verpakking zitten die je niet met je handen openkrijgt. Er is ook nog een sticker op het glas, dus je ziet niks en over de luchtopening plakt nog een sticker, dus je kan niet ademen. Fantastisch systeem! Na zo'n 3 minuutjes had ik dan eindelijk toch het masker op.

 

Om de tijd wat sneller te laten vooruitgaan probeer ik wat aan multi-tasking te doen. Hieronder een foto van mijn "bureau", let vooral op de zeer comfortabele stoelen (mogen niet brandbaar zijn).

Links, op de kruk liggen 2 laptop van de cryo cote op elkaar. Er is er eentje gecrashed en die moet worden geherinstalleerd. Op de tafel links staat mijn eigen laptop. Daarnaast ons SCOS workstation die ervoor zorgt dat ik de satelliet data een beetje kan volgen. Daarnaast nog 2 schermen van de cryo scoe, hierop kunnen we de druk, temperatuur, etc in het oog houden.

We zitten hier vannacht weer met 3. Misschien even kort aan u voorstellen. Aan mijn linkerzijde zit onze immer goedgezinde kwaliteitsman Dave. Ik werktte al met Dave samen toen HERSCHEL nog in Munchen stond, dat is ongeveer 4 jaar geleden. Hij is ook de man die mij overtuigd heeft om terug bij HERSCHEL te komen werken. Voor vannacht heeft hij een boek over Afganistan bij...

Achter de satelliet bij de grote pompen, zit Hans, een cryo expert. Hij houdt het helium systeem in het oog.

Je ziet het, iedereen maakt hier van zijn werkplek een heel gezellige omgeving ;-)

En wat doet een mens als hij zich eventjes verveeld... een foto maken met de satelliet.

He2 productie

Vanaf gisteren zijn we begonnen met He2 productie. Dit is een bepaalde vorm van Helium die kouder is dan He1. Aangezien wij extreme koude nodig hebben voor de wetenschappelijke instrumenten hebben we dus He2 nodig ipv He1.

Het proces is niet echt gemakkelijk. Tot gisteren werd er een zogenaamde He1 topup gedaan. Dit is niets meer of minder dan het voltanken van de grote He tank in de satelliet met He1. De tank was toen op ongeveer 4,2Kelvin (-269 graden Celcius). De omvorming van He1 naar He2 gebeurd bij een bepaald lambda punt. Dit is een bepaald combinatie van druk en temperatuur. In praktijk betekent dit dat we alle leidingen en de tank in de satelliet gaan vacuum zuigen. Dit moet echter zeer langzaam en omzichtig gebeuren. Als de druk daalt onder de 50 mbar, dan vormt de He1 zich om naar He2. In He2 zal de temperatuur ongeveer 1,8 Kelvin (-271.5 graden Celcius) zijn. De hele omvorming duurt ongeveer 3 dagen.

Het nadeel van de omvorming is dat je met het vacuum pompen heel veel Helium gas wegpompt. Dit betekent dat na 3 dagen, je al ongeveer 50% van je Helium kwijt bent, de rest is mooi omgevormd tot He2. 

De grote ronde tanks op het platform op de voorgrond bevatten Helium.

Om terug een volle tank te krijgen is het dan nodig om een He2 topup te doen. Dit is het meest cruciale dat nog op de planning staat in voorbereiding van de lancering. Tijdens de vele testen in ESTEC (ESA test centrum in Noordwijk, Nederland), zijn er regelmatig problemen opgetreden met dit process. Het probleem is vooral dat de druk zeer nauwkeurig geregeld moet worden met zogeheten needle-valves. De minste contaminatie van de helium zorgt dan voor problemen met deze kleine klepjes en stopt het hele process.

De contaminatie is niet ver te zoeken want zelfs de kleine hoeveelheid normale lucht, condenseert op -270 graden Celcius tot een vaste stof die heel gemakkelijk zo'n needle-valve verstopt. Het wordt dus nog spannend de komende dagen!

Foto van de installatie die nodig is om de hele He conversie te doen:

Doordat heel dit process van nabij moet worden gevolgd, is er nu een 3-shiften systeem ingevoerd. Er moet continue iemand bij de satelliet blijven en op de drukken en temperaturen letten. Best wel een saaie bezigheid, want het gaat echt heel erg traag. Ik zit hier nu bijvoorbeeld al 5 uur en de druk is gedaald van 0.3 bar naar 0.18 bar. 

Het feit dat 1 iemand bij de satelliet moet blijven, betekent eigenlijk dat elke shift moet worden bemand door 3 mensen. De satelliet staat namelijk in de cleanroom en het is niet toegelaten om alleen in de cleanroom te zijn. Dit is puur voor de veiligheid van de mensen. Aangezien dat er soms iemand nood heeft aan een pauze om te eten of een "sanitaire stop", moet er dus ook een derde persoon zijn om toch nog altijd met minimaal 2 personen in de cleanroom te zijn. Bovendien moeten de mensen de juiste opleiding/ervaring hebben. Er is zeker een cryo man aanwezig om het hele helium proces te sturen, dan is er kwaliteitsman aanwezig om het proces te controleren en de procedure/logboek aan te vullen. Als laatste is er ook een functionele ingenieur aanwezig (ik dus...) die ervoor zorgt dat alle elektronische apparatuur die zorgt voor de uitlezing van de druk en temperaturen correct werkt. Eigenlijk zit ik hier nu vooral om zo weinig mogelijk tijd te verliezen als er iets zou misgaan. Je moet natuurlijk ook continue een gasmasker bij je dragen want de satelliet is ook gevuld met de gevaarlijk hydrazine... 

Qua planning is dit 3-shiften systeem een huzarenstukje, want dit gaat nu continue door tot op de dag van de lancering. Dit betekent ook dat er momenteel 9 mensen een hele dag bezig zijn met dit en dus geen ander werk kunnen doen.

Volgende week is het mijn beurt om de nacht op te gaan. 6 nachten aan 1 stuk... ik heb mijn DVD collectie nog eens goed bekeken, ik ga ze nodig hebben. De extended Lord of the Rings series zit er zeker bij en ik denk dat Apollo 13 bekijken in de cleanroom, met een reuzachtige satelliet naast je ook wel iets moet hebben.

Planck fueling

Momenteel wordt Planck volgepompd met hydrazine. Ik heb een foto gevonden van binnenin de cleanroom tijdens het fuelen van HERSCHEL... 

HERSCHEL in BAF

Het was weer feest vandaag... ik moest gaan werken in de BAF. De BAF is het hoge gebouw waar onze Ariane 5 raket (V188) momenteel staat. HERSCHEL en PLANCK staan in S5 voor de laatste voorbereidende activeiten. Ze worden volgende week naar de BAF gebracht voor integratie bovenop de raket. Hieronder een foto van de BAF en de Ariane 5 raket zoals ze momenteel in de BAF staat.

De raket staat in het gebouw op een lanceer-tafel zoals ze dat hier noemen. Dit is een enorme stalen constructie op rails die vanaf nu tot en met de lancering de raket ondersteunt. De lanceertoren staat ook op deze tafel. Deze lanceertoren staat naast de raket en zorgt ervoor dat er nog contact is met de raket tot slechts enkele seconden voor de lancering. De hele machine overleeft de lancering zonder veel schade, wordt daarna teruggerold en dan wordt er een andere raket op gemonteerd. Hieronder een foto van de onderkant van de lanceertafel.

Onderaan de lanceertafel is er een kleine deur die leidt naar enkel kamers. Daarin zat ik vandaag een korte tijd om te zien hoe onze SCOE's kunnen worden geinstalleerd. Het ziet eruit als een bunker en het voelt ook echt als een bunker. Niet voor mensen met claustrofobie. Hieronder een foto van de deur naar de SCOE-kamer.

En als je dan onderaan staat en je kijkt naar boven, dan zie je de machtige Ariane 5 raket met de 2 boosters langs de zijkant... toch wel formidabel het van zo dichtbij te zien!

Zaols je kan zien zijn er op bepaalde hoogtes platformen aangebracht. Dit om de mensen de mogelijkheid te geven om op die hoogtes aan de raket te werken. Ik kreeg in de namiddag nog een kleine uitleg over het platform dat gaat gebruikt worden om bij HERSCHEL te geraken. Dit is het hoogste plaform (niet voor mensen met hoogtevrees!). Het was hier helaas niet toegelaten om op dit moment foto's te nemen. Misschien een volgende keer. Het mooist was eigenlijk de lift naar boven. De lift heeft een venster langs de kant van de raket. Als je helemaal naar bovengaat, kan je dus heel goed volgen hoe de raket er op elke hoogte uitziet. Het was vandaag weeral een dag om niet snel te vergeten...

Zalig paasweekend

Het is de voorbije dagen erg rustig geweest op mijn blog. Hier is een hele goede reden voor...

Ik was namelijk thuis in het weekend! Op vrijdagnacht ben ik naar huis gevlogen om op zaterdagmiddag mijn vrouwke en kindjes te verrassen. Die zijn voor de paasweek in centerparks.

De verrassing was compleet en we hebben een zalig weekend gehad! Gisterenmorgen was het dan wel al om 4uur opstaan om tegen middernacht hier terug te zijn (19 uur lokale tijd). Een vermoeiend weekendje, maar het was het allemaal ongelooflijk waard!

Vanaf vandaag is er weer HERSCHEL nieuws...

Soyuz Visit

Gisteren was er tussen alle werk door ook even tijd voor ontspanning. Een deel van het team kreeg een rondleiding op het nieuwe Soyuz lanceerplatform. De Soyuz raket is een russische raket die een vrij impressionante staat van dienst heeft. Hij heeft ongeveer 1800 succesvolle lancering uitgevoerd tot op de dag van vandaag. Het is dan ook een vrij oud ontwerp dat regelmatig werd bijgeschaafd en geupdate. Normaalgezien wordt de Soyuz vanuit Baikounour in Kazachstan gelanceerd. Maar gezien de goede samenwerking tussen Europa en Rusland, kwam het idee om de Soyuz te lancering vanuit Kourou. Dit omdat Kourou een gunstiger positie heeft voor lanceringen (dichterbij de evenaar), en omdat Europa zo een extra troef in handen heeft in het segment van satellieten dat niet altijd met Ariane 5 meekan. Met de VEGA raket kan er vanuit Kourou nu zowat elke satelliet worden gelanceerd:

• Kleine tot middelgrote satellieten met VEGA
  
• Middelgrote satellieten met Soyuz
  
• Grote satellieten of verschillende middelgrote satellieten met Ariane 5
  

Als je rondwandelt op de gloednieuwe lanceerbasis krijg je wel sterk de indruk dat Rusland hiermee een hele goede zaak doet. Alle materieel wordt gebouwd in rusland en verscheept naar Kourou. Alle toekomstige raketten volgen dezelfde weg. Er zijn ook al een 100-tal russische ingenieurs en werklieden die momenteel meehelpen bij de constructie. 

Het project dat ongeveer 400 miljoen Euro kost (een half Herschel zeg maar) wordt voor meer dan de helft betaald door Frankrijk. Toch doet ook belgie als kleine landje een bijzondere inspanning. Belgie is het 3de meest betalende land, samen met Duitsland. We betalen dus in absolute cijfers evenveel als Duitsland. De meeste andere Europese kleine landen zoals Nederland, de scandinavische landen, etc doen helemaal niet mee. We mogen dus weeral fier zijn dat Belgie aan zo'n mooi project meebouwt. Er zijn hier dan ook een aantal Belgische bedrijven actief (Axima, Cegelec, Telindus, Etca).

Hieronder enkele foto's van het bezoek:

De raket staat op een platform met een groot gat onderaan. Het platform hangt boven een grote diepe put die de vlammen en hitte mee "deflecteren". Het is een exacte kopie van het platform in Kazachstan. Het enige probleem was dat de grond hier in Kourou bijna volledig uit graniet bestaat... niet gemakkelijk om dan een stevige kuil te graven

Wat detail foto's van het platform zelf. De blauwe metalen armen die je ziet dienen om de raket vast te houden en te ondersteunen op het lanceerplatform. Ariane 5 staat zelfstandig recht en heeft geen ondersteuning nodig. De Soyuz daarentegen wel. De grijpers laten los op het moment van lancering.

Hieronder een "artist impression". Op de voorgrond het lanceerplatform. Iets daarachter een hoog gebouw dat de raket beschermt als hij zich op het lanceerplatform bevindt. De satellieten worden pas op het lanceerplatform zelf op de raket geplaatst. Omdat Soyuz ook niet gewoon is aan extreme hitte, maar vooral extreme vochtigheid blijft dit beschermende huisje rond de raket staan tot slechts een half uurtje voor lancering. De vrees is vooral dat de erg koude brandstof in de tanks van de raket ijsvorming veroorzaakt langs de buitenkant. In Baikounour gebeurt dit al, maar daar is de vochtigheid heel erg laag... men is hier vooral bang dat de hoge vochtigheid voor grote blokken ijs gaat zorgen. Nog iets meer op de achtergrond staat een groot lang gebouw. Hierin wordt de Soyuz raket ge-assembleerd. Alle onderdelen komen met de boot uit Rusland en worden dan in deze reuzachtige hal samengebouwd. Dit gebeurd horizontaal ipv verticaal voor Ariane. De satellieten gaan hier nog niet in de raket. Dit omdat Arianespace voor alle satellieten een verticale integratie wil, of ze nu met Arianne, Soyuz of VEGA vliegen. Nog verder op de achtergrond is het controle centrum.  

Dit is de grote hal waar de raket wordt samengebouwd:

Op de volgende foto staat het onderstel dat de raket van de assemblage-hal naar het lanceerplatform brengt. Dit onderstel staat op rails en wordt ook gebruikt om de raket in vertical positie te brengen.

Nog enkele mooie foto's van de laatste rechte lijn. Deze foto is genomen met de rug tegen het assemblage gebouw, met op de voorgrond het onderstel, dan de lange rechte rails tot aan het lanceerplatform in de verte.

Vreemde ruimtemannen bij de satelliet...

Het was vandaag eindelijk zo ver... no way back now!

De hydrazine werd vandaag voor het eerst in de satelliet gepompt. Hydrazine is de brandstof die nodig is voor de kleine thrusters (raketjes). Deze raketjes zorgen ervoor dat de satelliet altijd in de juiste richting wijst. Zoals ik al eerder heb verteld, is hydrazine een erg gevaarlijke stof. Er was vandaag dan ook geen toegang tot de cleanroom behalve voor enkele zeer gespecialiseerde fueling-teams. Er is vandaag maar enkele liters ingepompt, dit om de tank en leidingen te "wetten", vochtig te maken zeg maar. Als tegen morgenvroeg niks verkeerds wordt vastgesteld, gaat de kraan helemaal op en worden de overig ~250 liter in de tanks gebracht. Daarna is het dopje erop en klaar met fuelen.

We mogen nu zelf niet in de cleanroom, maar op onze video-schermen zagen we toch een beetje van het spectakel.

Ondertussen heeft onze Senne zijn mooie tekening ook een plaatsje gekregen in ons bureau.

Ik heb vandaag ook een bezoek kunnen brengen aan het Soyuz-lanceerplatform en assemblage-gebouw... morgen probeer ik hiervan wat foto's to posten.

Nieuwe lanceerdatum

Er is vanmorgen goed nieuws gekomen uit Parijs.

Er was de laatste weken twijfel gerezen over de telescoop. Die was tijdens de vibratietesten blijkbaar niet met voldoende marge getest. In de praktijk betekent dit dat hij mogelijk tijdens de lancering kapot gaat. Zelfs als de telescoop een klein beetje uit balans geraakt, zou dit betekenen dat de missie verloren is. Zonder telescoop, geen licht voor de wetenschappelijke instrumenten. Het wordt de grootste telescoop in de ruimte, zelfs groter dan die van de Hubble.

Uit analyse blijkt nu dat alles toch in orde is. We hebben dan ook de go-ahead gekregen om met de RCS fueling te beginnen. Dit staat gepland voor morgenvroeg. Het wordt de volgende dagen dus erg druk.

De nieuwe lanceerdatum is 6 mei 2009. Laat ons hopen dat we geen verdere vertraging meer oplopen.

Rode Ibis

Mijn blog-artikel van vandaag gaat eens over iets totaal anders dan ruimtevaart. Dit om te tonen dat wij ruimtevaart-ingenieurs ook nog oog hebben voor het mooie in het leven... de natuur. Het wordt dan ook een artikel met heel veel foto's.

Dit weekend stond er een avond-lijke tocht op het programma om de trek van de rode ibis te zien (http://nl.wikipedia.org/wiki/Rode_ibis). Het was echt de moeite. We vertrokken in de late namiddag naar Sinnamary, een klein dorpje ongeveer een klein uurtje rijden van Kourou. Het ligt aan de rivier genaamd 'Sinnamary river', niet echt verrassend want ook Kourou ligt aan de 'Kourou river'.

Daar aangekomen werden we opgewacht door de lokale Indiana Jones, een heel vriendelijk man die in een huis bij de rivier woont. Hij had ook een leuk huisdier (zie foto). We konden direct instappen in een klein bootje...

De rivier is langs beide oevers omringd door vele kilometers dichte jungle. Er is dan ook een enorme diversiteit aan planten langs de oevers:

Mangrove, die blijkbaar een ideale schuilplaats is voor allerlei vissen:

Fantastisch boom waarvan ik de naam alweer ben vergeten:
Weer een heel andere soort boom/struik die de oever verbergt:

Ondertussen kregen we ook een ferme bui op ons hoofd... we zijn dan ook in het regenwoud:

Nog mooier dan de planten waren de dieren... iets moeilijker om te fotograferen, maar we doen ons best.

Hoog in deze boom zit een luiaard, in de hoogste tak aan de linkerkant van de tak. De gids kon hun geluid nabootsen waardoor er soms eentje bewoog. Op een bepaald moment zag je er echt eentje mooi ondersteboven in boom hangen en met zijn hoofd naar ons kijken. 

De vissen op de onderste foto zijn ook wel bijzonder. Ze leven in heel ondiep water, meestal aan de zanderige monding van een klein riviertje. Ze heten 'big eye'-vissen, maar 'messias'-vissen is meer toepasselijk. Ze lopen echt op het water en waren soms met z'n 20-tal. 

Hoog boven ons cirkelde regelmatig een gier op zoek naar dode dieren in het regelwoud... machtig grote dieren!

In een klein zijriviertje zagen we plots een knalgroene kikker. Een prachtig mooi beestje waar zelf Indiana Jones van onder de indruk was.

Maar we waren natuurlijk niet gekomen om naar kikkers te komen kijken... na een anderhalf uur kwamen we bij de monding van de Sinnamary rivier in de eindeloze oceaan.

En toen zagen we waar we voor gekomen waren. De monding van de rivier zag rood van de ibissen. Ze bleven wel in de verte op een soort drassige vlakte, maar het waren er duidelijk heel veel. Elke avond steken ze de rivier over om te eten en te slapen. Regelmatig vloog er dan ook een groepje over...

Enkele tientallen jaren geleden waren er slecht 12 koppels over. De rode ibissen, en vooral hun prachtige veren, waren erg populair bij de nonnen en lokale klerus. Volgens onze gids nog maar eens het bewijs het echte goddelijke, namelijk de natuur, niet de bescherming geniet van een politieke organisatie als de kerk... gelukkig neemt de macht van de kerk snel af en werd de jacht op ibissen verboden. Momenteel zijn er terug zo'n 8000 koppels rode ibissen. 

Na een half uurtje in de monding was het tijd om terug te keren... het is niet aan te raden om in een klein bootje zonder licht 's nachts door de jungle te varen.

Terug in Kourou aangekomen zijn we met z'n allen 'ne keer goe lokaal gaan eten'. Het restaurant was een brochette restaurant. Heel simpel: wat moet er op de brochette, hoe lang moet ze zijn en moeten er frietjes bij. Een mens zou denken dat hij vrij snel te eten krijgt... helaas duurde het ongeveer 2 uur voordat er iets verscheen. Het was echter wel verrukkelijk. Ik had bijvoorbeeld een brochette met haaievlees... een echte aanrader!